Βουνό το χρέος, τρία χρόνια μετά το PSI

Η αναδιάρθρωση που δεν ήθελε ο Γ. Παπανδρέου και που ζητούν τώρα, τόσο η κυβέρνηση όσο και το ΔΝΤ.

Πριν από τρία, και κάτι, χρόνια, το Μάρτιο του 2012, πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους παγκοσμίως, με το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων.
Όπως δείχνει όμως η ιστορία, η αναδιάρθρωση του χρέους θα μπορούσε να είχε γίνει πολύ πριν φτάσουμε εκεί και στις όποιες συνέπειες είχε αυτό το τεράστιο haircut.

Τις δύσκολες ημέρες μετά την τελική απόφαση για προσφυγή στον κοινό μηχανισμό του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο τότε γενικός διευθυντής του Ταμείου Ντομινίκ Στρος Καν συμβούλευσε τον κ. Παπανδρέου να απαιτήσει το «κούρεμα» του χρέους και ο ίδιος θα τον υποστήριζε σθεναρά.

Ο κ. Παπανδρέου δεν ακολούθησε τη συμβουλή του, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να αναγκαστεί να δανειστεί 110 δισ. ευρώ. Εάν ο τότε Πρωθυπουργός δεχόταν το «κούρεμα» η χώρα μας θα δανειζόταν πολύ λιγότερα χρήματα.

Στα απόρρητα πρακτικά του ΔΣ του Ταμείου, με ημερομηνία 10 Μαΐου 2010, αναφέρεται ότι: «Κατά τη διάρκεια της συζήτησης οι εμπειρογνώμονες του ταμείου, απαντώντας σε επικρίσεις μελών του ΔΣ για την τυχών αποτυχία του προγράμματος αν δεν συνδυαστεί με «κούρεμα» του χρέους, δήλωσαν ότι η «αναδιάρθρωση του χρέους απορρίφθηκε από τις ίδιες τις ελληνικές αρχές».

Ο κ. Παπανδρέου αρνήθηκε, δηλαδή, ό,τι επιχειρούν οι μετέπειτα κυβερνήσεις: μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους…

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο ίδιο έγγραφο αναφέρεται ότι αρκετοί εκπρόσωποι του ΔΝΤ τότε είχαν διαμαρτυρηθεί, διότι έλειπε το βασικό στοιχείο του προγράμματος: «θα έπρεπε να είχε συμπεριληφθεί η αναδιάρθρωση του χρέους, με την παράλληλη εμπλοκή και του ιδιωτικού τομέα (PSI)».

Ετσι, το όλο θέμα μπήκε στο συρτάρι για να χρησιμοποιηθεί λίγο αργότερα…

Με το PSI διαγράφηκε χρέος ύψους 106 δισ. ευρώ, αλλά το πλαίσιο συμφωνίας με τους δανειστές προέβλεπε τη λήψη νέων δανείων ύψους 130 δισ. ευρώ. Από τα νέα δάνεια, τα 49 δισ. ευρώ δεσμεύτηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, που υπέστησαν μεγάλο πλήγμα στην κεφαλαιακή τους επάρκεια, ενώ έμειναν χωρίς ανταλλάγματα τα ασφαλιστικά ταμεία, οι φορείς του Δημοσίου που έτυχε να έχουν επενδύσει σε ελληνικά ομόλογα και βέβαια τα φυσικά πρόσωπα, που εν μια νυκτί έχασαν αποταμιεύσεις ετών.

Κεντρικός στόχος του PSI ήταν να τεθεί υπό έλεγχο το ελληνικό χρέος και να καταστεί βιώσιμο. Τρία χρόνια μετά και ενδεχομένως πολλά ακόμη, η συζήτηση πίσω από τις κλειστές πόρτες των θεσμών, είναι ξανά στο ίδιο επίπεδο, δηλαδή στη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, με το ΔΝΤ να υποστηρίζει πως χωρίς νέο «κούρεμα» δεν υπάρχει λύση.

Η ιστορία του PSI ξεκίνησε κάπως έτσι: Τον Οκτώβριο του 2010, στην Ντοβίλ της Γαλλίας, η Ανγκελα Μέρκελ παρουσίασε στον Νικολά Σαρκοζί το γερμανικής έμπνευσης σχέδιο συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα (Private Sector Involvement ή PSI) στο κόστος διάσωσης των κρατών της ευρωζώνης. Υπό τις απειλές της γερμανίδας καγκελαρίου, ο γάλλος πρόεδρος πείστηκε. Ο Νικολά Σαροζί λέγεται μάλιστα πως συναίνεσε στο PSI όταν η Ανγκελα Μέρκελ του έδειξε το σχέδιο αποχώρησης της Γερμανίας από το ευρώ, αν η πρότασή της δεν γινόταν αποδεκτή.

Στη συνέχεια βέβαια οι Γερμανοί κατάλαβαν ότι το PSI προκαλεί αναστάτωση στις αγορές και δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από αυτά που φιλοδοξεί να λύσει.
Ετσι, έναν χρόνο αργότερα, στα τέλη του 2011, το εγκατέλειψαν. Οχι όμως για την Ελλάδα.

Μετά από έναν ολόκληρο χρόνο σκληρών διαπραγματεύσεων, με δεκάδες δικηγορικά γραφεία και νομικά τμήματα τραπεζών και οργανισμών σε Ευρώπη και ΗΠΑ, ολοκληρώθηκε το ελληνικό PSI με το «κούρεμα» των ομολόγων που κατείχε ο λεγόμενος ιδιωτικός τομέας.

Δηλαδή οι τράπεζες, τα ασφαλιστικά ταμεία, τα φυσικά πρόσωπα και όλοι οι άλλοι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων εκτός από τα κράτη της ευρωζώνης, το ΔΝΤ και την ΕΚΤ αποδέχθηκαν τη μείωση της αξίας των ομολόγων τους κατά 53,5%.

Για το υπόλοιπο ποσό πήραν το 15% σε διετή ομόλογα του ευρωπαϊκού ταμείου EFSF (που ισοδυναμούν με μετρητά αφού μπορούν να τα πουλήσουν ανά πάσα στιγμή στην ονομαστική τους αξία) και το υπόλοιπο 31,5% σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου που λήγουν σε 10-30 χρόνια.

Το Δεκέμβριο του 2012, επειδή προφανώς το PSI δεν πέτυχε το στόχο, ακολούθησε η επαναγορά των ομολόγων, η οποία σημείωσε αναλογικά καλύτερα αποτελέσματα, καθώς μείωσε «καθαρά» το χρέος κατά 20,5 δισ. ευρώ, αγοράζοντας τα ομόλογα στις τιμές της δευτερογενούς αγοράς.

Μ’ αυτά και μ’ αυτά, φτάσαμε στο σήμερα όπου το ΔΝΤ εξακολουθεί να απαιτεί πως για την συνέχιση της όποια συμμετοχής του σε πρόγραμμα της Ελλάδας, το ελληνικό χρέος πρέπει να είναι βιώσιμο. Οι Ευρωπαίοι, φυσικά, δεν παραδέχονται δημόσια αυτό το γεγονός γιατί ξέρουν πως το επόμενο βήμα είναι το OSI, η αλλιώς του κούρεμα του ελληνικού χρέους που βρίσκεται στα χέρια του επίσημου τομέα.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΥΠΟΙΚ και των θεσμών, το ύψος του χρέους το 2011 (προ PSI) ήταν 368 δισ. ευρώ ή στο 177% του ΑΕΠ, το 2012 υποχώρησε σε 306 δισ. ευρώ ή στο 158% του ΑΕΠ, το 2013 αυξήθηκε σε 321 δισ. ευρώ ή 176% του ΑΕΠ, το 2014 αυξήθηκε στα 324,1 δισ. ευρώ κόντα στο 180% του ΑΕΠ και τον Μάρτιο του 2015 διαμορφώθηκε στα 312,7 δισ. ευρώ.

Δύο μνημόνια και ένα PSI δηλαδή μετά, το χρέος της Ελλάδας έχει μειωθεί μόλις 56 δισ. ευρώ… Και ήδη έχει αρχίσει παρασκηνιακά η συζήτηση για ένα τρίτο πακέτο…